Μετασχηματισμοί
Όλα γύρω μας, εξελίσσονται με όλους τους δυνατούς τρόπους, ευθύγραμμους, κυκλικούς, ανωφερείς, κατωφερείς, κάθε σχήμα και πιθανή διαδρομή στην εξέλιξη ακολουθείται, διαβαίνετε τουλάχιστον άπαξ. Η ευκολία / δυσκολία διάβασης και τα οφέλη / βάρη αυτής της διάβασης θα ανοίξουν περαιτέρω αυτό το δρόμο ή θα τον αφήσουν να ξεχαστεί. Είναι σημαντικό να σταθούμε ήδη σε δύο έννοιες αλλά και στο σχήμα. Ευκολία / δυσκολία, οφέλη / βάρη και την προσομοίωση της οδού. Πραγματικά, αυτά δεν υπάρχουν, είναι σχήματα και μόνο προκειμένου να μπορέσουμε πιο εύκολα, εμπειρικά, να κατανοήσουμε το «είναι» των επιλογών. Ακόμα, δεν υπάρχουν πραγματικά οφέλη ή πραγματικά βάρη, υπό την έννοια ότι τα διαφορετικά πεδία της εξέλιξης ή των μετασχηματισμών, που θα το συζητήσουμε παρακάτω, δεν έχουν ηθικό βάρος, δεν είναι «καλά» ή «κακά», έτσι ώστε κάποιο να είναι προτιμητέο και κάποιο άλλο απορριπτέο. Όσον αφορά το σχήμα, εμπεριέχει ως πυρήνα τον μύθο του Ηρακλή περί Αρετής και Κακίας, το καβαφικό ταξίδι και πιθανώς πολύ περισσότερα φιλοσοφικά και συναισθηματικά σχήματα από όσα μπορεί κανείς να φανταστεί, υποσυνείδητα όμως, έχοντας εγγραφεί στη σκληρή μνήμη του υποσυνείδητου, επιλέγει και λειτουργεί αντίστοιχα. Στην πράξη όμως, οι επιλογές είναι αυτόματες και καταναγκαστικές, όπως λέει ο ποιητής «λες και δεν είχε η Άνοιξη, άλλο δρόμο να διαβεί». Πρόκειται στη πραγματικότητα για μια εξαναγκασμένη ταλάντωση πιθανοτήτων, γύρω από μια κεντρική τιμή που είναι άγνωστο μεν το αποτέλεσμα, αλλά σε κάθε περίπτωση επίπονες οι συνέπειες. Ακόμη θα προσέθετα μια παράμετρο, αυτήν της σπανιότητας. Ότι είναι σπάνιο κοστίζει, πληρώνεται με το ανάλογο αντίτιμο.
Αφού λοιπόν ξεμπερδέψαμε με την εισαγωγή, ας ασχοληθούμε με την έννοια της εξέλιξης, των μετασχηματισμών. Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και πολλές άλλες λέξεις που νοηματοδοτούν αυτή τη περίπλοκη κατάσταση, γέννηση, αλλαγή, αποκάλυψη, νέο, κ.α. Προτιμώ την λέξη μετασχηματισμός από όλες τις άλλες, γιατί έχει ένα ιδιαίτερο βάρος. Πρώτα από όλα για να μετασχηματιστεί κάτι απαιτείται ενέργεια, απαιτείται βούληση, σχέδιο προοπτική, δοκιμασία και επανάκριση του όλου εγχειρήματος. Η λέξη εξέλιξη, εμπεριέχει ένα θετικό ηθολογικό στοιχείο, που το θεωρώ περιττό και επιζήμιο. Η λέξη γέννηση όπως και οι λέξεις αλλαγή, αποκάλυψη, νέο, αφενός μεν έχουν μια βάση μεταφυσική για το αντικείμενο μας, αφετέρου δε ταιριάζουν μάλλον στην περιγραφή συναισθηματικών καταστάσεων παρά φιλοσοφικών. Επιπλέον, απαιτούν, την εμφάνιση ενός νέου «πράγματος», που δεν υπήρχε στο παρελθόν, γεγονός που είναι ασυμβίβαστο με τα όσα εξετάζουμε και θα εξετάσουμε. Σκοπός μας είναι να δούμε πως, το «ον» εξελίσσεται, μετασχηματίζεται, αλλά παραμένει το ίδιο. Το ίδιο ακατανόητο και σκοτεινό.
Επίσης θα ήταν χρήσιμη μια μικρή παρέκβαση για να δούμε τα αισθήματα και τα συναισθήματα και το ρόλο που αυτά έχουν. Υπάρχει Ανθρώπινη Μηχανική και κατ΄ επέκταση Κοινωνική Μηχανική ; Υπάρχουν Νόμοι, με την αναγκαιότητα και τη πληρότητα των Φυσικών Νόμων ανάλογοι και αντίστοιχοι στους ανθρώπους και τις κοινωνίες του ; Θα το δούμε αυτό, δεν θέλω να προτρέξω και να προκαταλάβω τις σκέψεις σας με μια γρήγορη απάντηση. Ακόμη, θα ήθελα να δηλώσω, κατηγορηματικά, πως δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, ίσως ούτε με αυτή την έννοια και δύσκολες απαντήσεις. Νομίζω πως κάπου ο Καζαντζάκης αναφέρει το παρακάτω μύθο που σας τον μεταφέρω στη πλήρη του μορφή
Τότε, είπε ο Μακάριος: "Ω μοναχοί, υπήρχε κάποτε ένας βασιλιάς που ονομαζόταν Όψη Καθρέφτη. Μια φορά, συγκέντρωσε τους εκ γενετής τυφλούς και τους είπε: "Ω τυφλοί εκ γενετής, γνωρίζετε για τους ελέφαντες;" Αυτοί απάντησαν: "Ω μεγάλε βασιλιά, δεν τους γνωρίζουμε, δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα γι' αυτούς". Ο βασιλιάς τους είπε ακόμα: "Θέλετε να γνωρίσετε το σχήμα τους; - Και βέβαια θέλουμε να το γνωρίσουμε". Αμέσως, ο βασιλιάς διέταξε έναν υπηρέτη του να φέρει έναν ελέφαντα και είπε στους τυφλούς ν' αγγίξουν το ζώο με τα ίδια τους τα χέρια. Ορισμένοι από αυτούς, ψηλαφώντας τον ελέφαντα, έπιασαν την προβοσκίδα και ο βασιλιάς τους είπε: "Αυτό είναι ο ελέφαντας". Άλλοι, ψηλαφώντας τον ελέφαντα, έπιασαν το αυτί του ή τους χαυλιόδοντες ή το κεφάλι ή την πλάτη ή τα πλευρά ή το μηρό ή το μπροστινό πέλμα ή τα ίχνη των βημάτων ή την ουρά. Σε όλους, ο βασιλιάς είπε: "Αυτό είναι ο ελέφαντας". Τότε, ο βασιλιάς Όψη Καθρέφτη διέταξε ν' απομακρύνουν τον ελέφαντα και ρώτησε τους τυφλούς: "Ποια είναι η φύση του ελέφαντα;" Οι τυφλοί που είχαν πιάσει την προβοσκίδα, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' ένα καμπύλο τιμόνι". Αυτοί που είχαν πιάσει το αυτί, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει με ένα γουδοχέρι". Αυτοί που είχαν πιάσει το κεφάλι, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' ένα μικρό καζάνι". Αυτοί που είχαν πιάσει την πλάτη, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' ένα βουναλάκι". Αυτοί που είχαν πιάσει τα πλευρά, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' έναν τοίχο". Αυτοί που είχαν πιάσει το μηρό, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' ένα δέντρο". Αυτοί που είχαν πιάσει το μπροστινό πέλμα, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει με μία κολώνα". Αυτοί που είχαν πιάσει τα ίχνη των βημάτων, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει με ασβεστόχωμα". Αυτοί που είχαν πιάσει την ουρά, είπαν: "Ο ελέφαντας μοιάζει μ' ένα σχοινί". Αλληλοκατηγορήθηκαν όλοι ότι είχαν άδικο. Οι μεν έλεγαν: "Είναι έτσι". Οι δε απαντούσαν: "Όχι, δεν είναι έτσι". Αντί να ησυχάσουν, η συζήτησή τους έγινε καυγάς. Όταν το είδε αυτό ο βασιλιάς, δε μπόρεσε να μη γελάσει, και μετά απήγγειλε αυτήν τη στροφή:
"Οι τυφλοί που είναι συγκεντρωμένοι εδώ φιλονικούν και καυγαδίζουν. Το σώμα του ελέφαντα είναι φυσικά μοναδικό· αυτές οι λανθασμένες αποκλίσεις δημιουργήθηκαν από τις διαφορετικές αισθήσεις".
Ο Βούδας είπε:" Ω μοναχοί, το ίδιο συμβαίνει με τις διάφορες θεωρίες των ετερόδοξων. Δεν γνωρίζουν την Αλήθεια της οδύνης, ούτε την Αλήθεια της αιτίας, ούτε την Αλήθεια της κατάργησης, ούτε την Αλήθεια της οδού. Ο καθένας τους σχηματίζει μια άποψη διαφορετική απ' την άποψη των άλλων και ασκούν μεταξύ τους κριτική. Ο καθένας ισχυρίζεται ότι έχει δίκιο και αυτό προκαλεί φιλονικίες και καυγάδες. Οι μοναχοί και οι βραχμάνοι που μπορούν να γνωρίσουν σύμφωνα με την πραγματικότητα την άγια Αλήθεια της οδύνης, την άγια Αλήθεια της αιτίας της οδύνης, την άγια Αλήθεια της κατάργησης της οδύνης, την άγια Αλήθεια της εξόδου απ' την οδύνη, αυτοί σκέφτονται μόνοι τους και συμφωνούν όλοι μεταξύ τους. Έχουν την ίδια εμπειρία, τον ίδιο δάσκαλο, το ίδιο νερό και το ίδιο γάλα. Φλέγονται ζωηρά για το Νόμο του Βούδα και μένουν για πολύ καιρό στην ευτυχία της μακαριότητας".
Η παραβολή των τυφλών και του ελέφαντα όπως περιέχεται στο ΒΟΥΔΑΣ (επιμ. André Bareau, 1962) μτφ. Νατάσα Τσουκαλά - εκδ. Πλέθρον, 1985
Βιβλιοδέτης.
